Perełkowiec japoński – właściwości lecznicze, wskazania, przeciwwskazania

Perełkowiec japoński czy szupin japoński?

Perełkowiec japoński (Styphnolobium japonicum (L.) Schott) jest średniej wielkości drzewem z rodziny bobowatych (Fabaceae Lindl.), dawniej określanej jako motylkowe lub strączkowe grubonasienne.

Jeszcze do niedawna w niektórych opisach taksonomicznych perełkowiec japoński zaliczany był do rodziny szupin (Sophora), dlatego występuje w literaturze pod takimi nazwami, jak szupin japoński czy szupin chiński. Również nazwa „sofora japońska” jest spolszczoną dawną nazwą perełkowca Sophora japonica. Spotykana jest również nazwa „drzewo pagodowe”, która odnosi się do angielskiej nazwy rośliny Japanese pagoda tree.

Natomiast drugi człon nazwy „perełkowiec japoński” jest mylący, podobnie jak ma to miejsce w przypadku miłorzębu japońskiego. Obie rośliny pochodzą bowiem – wbrew nazwie – nie z Japonii, ale z Chin.

Perełkowiec japoński – niezwykła ozdoba ogrodu

Perełkowiec japoński przywieziony został do Europy z Japonii i prawdopodobnie temu właśnie wydarzeniu zawdzięcza drugi człon swojej nazwy. W rzeczywistości jego naturalnym terenem występowania są Chiny oraz Korea, natomiast w Japonii jest rośliną uprawną (znajdują się tam jedne z największych plantacji perełkowca). W Europie można go spotkać w formie nasadzeń zarówno w przydomowych ogrodach, jak i miejskich parkach oraz ogrodach botanicznych.

Perełkowiec japoński jest okazale prezentującym się drzewem, dorastającym do 25 metrów (niektóre okazy nawet do 30 metrów, choć w naszym klimacie jest to raczej 10-15 metrów), o szerokiej i rozłożystej koronie. Białe (biało-kremowe, biało-żółtawe) kwiaty umieszczone są na pędach szczytowych. Kwitną najczęściej od lipca do sierpnia/września (czyli późnym latem, a nawet wczesną jesienią) i z tego powodu są chętnie oblatywane przez pszczoły – perełkowiec stanowi dla nich bowiem cenny pożytek zarówno nektarowy, jak i pyłkowy. Perełkowiec długo zachowuje liście, które zrzuca dopiero w listopadzie.

Choć wymaga żyznego podłoża, to jest drzewem odpornym na suszę i dobrze znoszącym zasolenie. Nie jest natomiast odporny na niskie temperatury, dlatego zaleca się jego nasady w cieplejszych rejonach Polski.

Bogaty skład perełkowca japońskiego

W składzie perełkowca japońskiego można wyróżnić takie składniki aktywne, jak:

• rutyna (rutozyt, nawet do 30 procent). To flawonoid najbardziej kojarzony z terapiami stanów zapalnych naczyń krwionośnych. Na skalę przemysłową otrzymywany jest właśnie z pozyskiwanych przed pełnym kwitnieniem kwiatowych pąków perełkowca lub ziela gryki;
• kwercetyna to fitozwiązek z grupy flawonoidów, wykazujący m. in. działanie antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne;
• flawonoidy, triterpenoidy oraz aminokwasy;
• fosfolipidy i alkaloidy;
• mikroelementy: w tym potas, magnez, cynk, wapń i żelazo;
• polisacharydy (węglowodany złożone z cząsteczek cukrów prostych, połączonych wiązaniami glikozydowymi);
• witamina P – mieszanina kilkudziesięciu związków z grupy flawonoidów, nasila skuteczność działania witaminy C;
• kwasy organiczne oraz olejki eteryczne.

Właściwości zdrowotne perełkowca japońskiego

Dzięki zawartości rutyny perełkowiec japoński działa ochronnie i przeciwzapalnie na naczynia krwionośne, szczególnie w stanach zwiększonej ich przepuszczalności i kruchości oraz w retinopatii cukrzycowej (uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych, będącego powikłaniem cukrzycy). W wyniku normalizacji napięcia ścianek naczyń krwionośnych oraz zwiększenia ich elastyczności poprawia krążenie krwi w kończynach.

Mniej znany jest pozytywny wpływ surowca na trzustkę. Badania wykazały, że flawonoidy perełkowca japońskiego w znaczącym stopniu zmniejszały patologiczne uszkodzenia trzustki u myszy z indukowaną cukrzycą.

Perełkowiec japoński jest jednym z 50 podstawowych surowców zielarskich stosowanych w tradycyjnej medycynie chińskiej (TCM). Kwiaty perełkowca zaliczane są w tym przypadku do chłodzących ziół o wyraźnym gorzkim smaku i polecane są m.in. na zatrzymanie krwawień (również w rozumieniu wzmocnienia naczyń żylnych) oraz poprawę pracy wątroby i jelita grubego.

Ponadto:

• kompleks flawonoidów zawarty w perełkowcu wykazuje działanie antyoksydacyjne (przeciwutleniające) i przeciwzapalne;
• udowodniono działanie przeciwalergiczne zawartej w surowcu kwercetyny;
• ekstrakty z perełkowca znajdują zastosowanie w kosmetykach przeznaczonych do cery naczynkowej i z trądzikiem różowatym;
• dzięki zawartości witamin C i P stanowi cenny element w profilaktyce szkorbutu;
• regularne przyjmowanie preparatów z perełkowca łagodnie obniża ciśnienie krwi i obniża poziom cholesterolu;
• przyspiesza gojenie się ran;
• działa łagodnie rozkurczowo w obrębie układu pokarmowego.

Perełkowiec japoński – jak stosować?

Z suszonych kwiatów perełkowca japońskiego najlepiej przygotować napar. W tym celu należy zalać łyżkę stołową surowca szklanką wrzącej wody i parzyć pod przykryciem około kwadransa. Po przecedzeniu należy pić ciepły napar 2-3 razy dziennie, najlepiej z dodatkiem miodu.

Suszone kwiaty można również delikatnie zmielić na proszek, zalać wrzątkiem i po przestygnięciu wypić bez przecedzania z odrobiną miodu.

Zarówno ze świeżych jak i suszonych kwiatów perełkowca japońskiego można przygotować nalewki (właściwie nalewkę na świeżym i intrakt na suchym surowcu). Szklankę wybranego surowca należy zalać 3 szklankami alkoholu (6-60 procentowego) i odstawić na 2 tygodnie. Po przefiltrowaniu przyjmować (jeśli nie ma przeciwwskazań do przyjmowania alkoholu!) 1-2 razy dziennie po łyżeczce.

Perełkowiec japoński – przeciwwskazania

Zarówno napary z perełkowca japońskiego jak i suplementy diety zawierające standaryzowane ekstrakty uważa się za stosunkowo bezpieczne. Jedynie w nielicznych przypadkach może wystąpić indywidualna nietolerancja na surowiec.

Należy tylko pamiętać, że ekstrakty z kwiatów perełkowca japońskiego mogą w niewielkim stopniu obniżać ciśnienie krwi. W większości przypadku nie stanowi to problemu, jednak może być powodem złego samopoczucia u osób ciepiących na niedociśnienie. Ponadto nie do końca wyjaśniona jest kwestia interakcji z lekami obniżającymi ciśnienie krwi, dlatego pacjenci je przyjmujący powinni zachować ostrożność.

Brakuje badań określających stopień bezpieczeństwa surowca dla kobiet w ciąży. Ponieważ substancje aktywne mogą przenikać do mleka, z perełkowca powinny zrezygnować kobiety karmiące piersią. Jednocześnie jednak należy pamiętać, że rutyna może być stosowane przez kobiety w ciąży. Co więcej, często jest zalecana jako środek zapobiegający powstawaniu żylaków oraz w profilaktyce obrzęków nóg.

Brakuje doniesień dotyczących interakcji perełkowca z lekami, dlatego osoby przyjmujące leki wspomagające funkcjonowanie układu krążenia powinny skonsultować z lekarzem przyjmowanie preparatów na bazie perełkowca.